35 – Ordening van de wereld

Het ‘niet-niets’wordt beaamd en leidt tot een ‘oer-ja’. Dat zagen we al eerder (§ 17). Maar daar had dit ‘ja’ betrekking op God, het oneindig rustend wezen. Hier betreft het de wereld met “steeds opnieuw voortgebrachte en nieuw ontvangen volheid van de gezichten”. Hier betreft dit ‘ja’ het “ “overal” aanwezig en “altijd” durend iets”. Van God kun je dat niet zeggen, over hem kun je alleen maar stamelen. “Het ‘zijn’ van de wereld moet werkelijk haar ‘overal’ en ‘altijd’ zijn. overal en altijd is echter het ‘zijn’ van de wereld slechts in het denken. De logos is het wezen van de wereld.” Het denken is een “veelvertakt systeem”, het is toepasbaar op de wereld. Het is gericht op het ‘zijn’ van de wereld. De eenheid van zijn oorsprong valt niet aan te tonen, die ligt buiten de wereld. Of de oneindige eenheid van het goddelijke ‘zijn’ de oorsprong van dit denken vormt, blijft een vraag. “Er is voor het denken in de wereld, waar het thuis is, geen deur vergrendeld, maar “naar de overkant is het uitzicht hem benomen.”

Opmerkingen:

1                   Rosenzweig verwijst hier naar de inleiding. Voor alle duidelijkheid: m.i. betreft het hier § 10 – De wereld. Zie ook de samenvatting van en de opmerkingen bij deze paragraaf.

2                   Rosenzweig grijpt (zie “weer” in de eerste zin) ook terug op § 17. Voor een goed begrip van deze paragraaf zou het nuttig zijn die nog eens te lezen.

3                   Wat Rosenzweig onder “logos” verstaat, kan in de volgende paragrafen duidelijk worden.

4                   “Rosenzweig breekt hier met vroegere filosofische opvattingen, als zou de wereld in het denken gerealiseerd kunnen worden. Voor hem is de wereld een realiteit, zoals we in het Tweede Deel kunnen lezen, een geschapen realiteit. Het denken is in de wereld “geldig en toepasbaar” en denkt zo zelf. Zie ook de laatste zin.

5                   Alex van Ligten tekent aan dat het citaat in de laatste zin aan Goethe ontleend is.